Разделы
1791-1794 Служба в сейме Речи Посполитой, участие в восстании Костюшко
1794
Встреча М.К. Огинского с Тадеушом Костюшкой в лагере повстанцев под Варшавой и доклад ему о бедственном положении армии Литвы. Обсуждение дальнейших действий литовской армии и одобрение проекта М.К. Огинского по ведению партизанско-диверсионной деятельности.
Для справки
Уладзімір Емяльянчык
«ПАЛАНЕЗ ДЛЯ КАСІНЕРАЎ»
«М. Вяльгорскі неўзабаве накіроўвае М. Агінскага пад Варшаву да галоўнай кватэры начальніка паўстання з рапартам аб становішчы «на Літве». У ім адзначаўся, між іншым, востры недахоп зброі, амуніцыі, была і просьба аб дапамозе войскам.
29 чэрвеня М. Агінскі ўжо быў у Т. Касцюшкі. Начальнік паўстання адзначыў, што М. Агінскі «заслужыў сабе ўдзячнасць ад народу». Рэйд атрада М. Агінскага Т. Касцюшка назваў той падыходзячай для паўстання формай партызанскай вайны, якую як мага больш трэба старацца пашыраць. Ён таксама адзначыў, што дыверсійныя дзеянні Т. Ваўжэцкага ў Курляндыі, М. Агінскага пад Менскам ужо тым карысныя, што непакояць ворага, не даюць магчымасці да злучэння расійскаму войску, вымушаюць турбавацца забеспячэннем уласнага тылу».
«Такім чынам Т. Касцюшка ўхваляў больш сам факт, самую форму змагання, чым канкрэтныя яе вынікі ў выпадку з М. Агінскім, якія былі ўсё ж досыць сумныя.
3 адказам ад Т. Касцюшкі М. Вяльгорскаму падбадзёраны М. Агінскі вярнуўся ізноў на Беларусь. Ён знайшоў камандуючага ў Воранаве, дзе была яго галоўная кватэра. І, дарэчы, атрымаў магчымасць параўнаць побыт Т. Касцюшкі і М. Вяльгорскага. Калі ў лагеры пад Варшавай М. Агінскі зайшоў у палатку, дзе жыў Т. Касцюшка, той адпачываў лежачы на саломе. Магната М. Агінскага ўразіў убор начальніка: ён быў апрануты ў просты сурдут з грубага сялянскага палатна. Сталаваўся Касцюшка таксама надзвычай проста, ні ў чым не адрозніваючыся ад звычайнага паўстанца. У абозе ж М. Вяльгорскага ён застаў бясчыннасць, гульню ў карты, шыкоўнае сталаванне прыбліжаных да камандуючага афіцэраў на фоне галадаючых салдат...»
Михаил Виельгорский (1755 - 1805) - генерал-лейтенант литовской армии (1792), участник русско-польской войны (1792) и восстания Костюшко (1794).
Представитель польского дворянского рода Виельгорских герба «Кердея». Второй сын кухмистра великого литовского Михаила Виельгорского (ок. 1730—1794) и Эльжбеты Огинской (1731—1771). Начал военную службу в австрийской армии, был полковым товарищем и другом князя Юзефа Антония Понятовского, также служившего в австрийской армии. Участник австро-турецкой войны (1787—1791), в 1788 году был ранен в бою под крепостью Шабац. Вместе Михаил Виельгорский и Юзеф Понятовский вернулись на родину и поступили на службу в польскую армию. Михаил Виельгорский был назначен бригадиром 2-й украинской кавалерийской бригады в чине полковника.
В мае 1794 года Михаил Виельгорский вернулся в Польшу и принял активное участие в восстании под руководством Тадеуша Костюшко. 4 июня после отставки Якуба Ясинского генерал-лейтенант Михаил Виельгорский был назначен командующим литовской повстанческой армии. Руководил военными операциями в Великом княжестве Литовском и обороной Вильно. Не имел поддержки в Литве, не имел харизмы и энергии своего предшественника. После капитуляции Вильны подал рапорт об отставке, но позднее участвовал в обороне Праги (пригорода Варшавы).
5 августа 1794 года Тадеуш Костюшко назначил командующим литовской армии генерала Станислава Мокроновского. После взятия Костюшки в русский плен новый главнокомандующий Томаш Вавжецкий предлагал кандидатуру Виельгорского в состав Военного совета, но это предложение было заблокировано «якобинцами». Михаил Виельгорский вместе с генералами Юзефом Понятовским, Станиславом Мокроновким и Евстахием Сангушкой был одним из руководителей «придворной» фракции повстанцев. Всю дальнейшую жизнь страдал из-за осложнений от ранения под Шабацем в 1788 году.
В 1792 году Михаил Виельгорский, стал третьим польским генералом после Юзефа Понятовского и Тадеуша Костюшко, награждённым новым орденом «Virtuti Militari». В 1805 году Михаил Виельгорский скончался в Вене.
