Мяркуючы па ўспамінах самога Міхала Клеафаса, ён не “занядбоўваў правілы кампазіцыі і ў дзяцінстве прысвяціў дастатковую колькасць часу практыкаванням па генерал-басу і вывучэнню тэорыі музыкі” /4/. У таямніцы майстэрства імправізацыі і кампазітарскага пісьма яго пасвяціў вучань Леапольда Моцарта, аўстрыйскі піяніст-віртуоз Ёзэф Вёльфль (1773-1812).  
Будучы ўжо дарослым, М. К. Агінскі пастаянна імкнуўся да ўдасканалення сваіх музычных навыкаў, беручы серыі прыватных урокаў у знакамітых майстроў-віртуозаў: французскага кампазітара Жана-Луі Адана, скрыпачоў Джавані Батыста Віёці, П’ера Баё, Шарля Філіпа Ляфона. Як вынікае з успамінаў Міхала Клеафаса, ён досыць сур’ёзна ставіўся да заняткаў са славутымі майстрамі, што было натуральным у цікаўнага музыканта-аматара, прагнага пазнаёміцца з рознымі методыкамі, школамі і выканальніцкімі стылямі. Дзякуючы знатнаму паходжанню, добрай матэрыяльнай забяспечанасці і элітарнаму асяроддзю, Агінскі меў магчымасць творчых сустрэч і сумеснага музіцыравання з самымі выдатнымі выканаўцамі свайго часу.

Ссылки

4. Ogiński, M.K. Listy o muzyce / M.K. Ogiński. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 134 s. – S. 31.

Сям’я Агінскіх запрашала ва ўласны музычны салон і пад час знаходжання ў Парыжы ў 1809-1811 гг. Генрыета Блэндоўская, прысутная на сустрэчах на вул. Мірамесніль, 11, у сваіх мемуарах занатавала: “Графіня Агінская і яе муж ладзілі ў сябе дома цудоўныя музычныя вечарыны. Графіня была італьянкай, прыхільніцай талентаў і апякункай муз. Я неаднойчы бывала на гэтых вечарах і звярнула ўвагу на Паэра, аўтара вядомых опер “Каміла”, “Арфей і Эўрыдыка” і іншых; там таксама цудоўна выконвалі камічныя арыі скрыпач Род і іншыя... Граф Агінскі сам удзельнічаў у квартэце. Я не памятаю імёнаў усіх віяланчэлістаў, здаецца, быў Ромберг...” /10/.
Вядомым цэнтрам арыстакратычнай культуры, таварыскага жыцця і салонных музычных сустрэч становіцца маёнтак Міхала Клеафаса ў Залессі на Смаргоншчыне, што сярод сучаснікаў атрымаў назву “Паўночных Афінаў”. У параўнанні з буйнымі магнацкімі рэзідэнцыямі XVIII cт. гэты шляхецкі асяродак быў больш камерным і сціплым: як слушна заўважае А. Залускі, “Залессе ніколі не губляла атмасферы інтымнасці” /11/.

Ссылки

10.Błędowska, H. z Działyńskich. Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794-1832 / H. Błędowska; oprac. i wstępem poprz. K. Kostenicz, Z. Makowiecka. – Warszawa: PIW, 1960. – 574 s. – S. 103.

11.Залуский, А. Время и музыка Михала Клеофаса Огинского / А. Залуский. – Минск: Четыре четверти, 1999. – 189 с. – С. 142.

У залескі перыяд М. К. Агінскі, як і многія іншыя прадстаўнікі беларускіх родаў, пэўны час праводзіў у Вільні, дзе меў уласны палац і ўваходзіў у кола гарадской эліты. У гэты перыяд ён плённа ўзаемадзейнічае з музычным асяроддзем былой сталіцы Вялікага Княства Літоўскага, у прыватнасці, удзельнічае ў ініцыятывах сям’і Франкаў. Спецыяльна для голасу Крыстыны Франк, для якой у свой час Гайдн напісаў партыю Евы ў араторыі “Стварэнне свету”, Агінскі прызначае свой вакальны паланэз “Wy co macie serca tkliwe” (“Хто спагаду мае ў сэрцы”) /15/.

Адным з захапленняў Агінскага было калекцыяніраванне музычных каштоўнасцяў, тыповае для прадстаўнікоў заможных беларускіх родаў. Захаваліся пэўныя звесткі пра збіранне Міхалам Клеафасам як музычных інструментаў, так і нотаў. Ігар Бэлза даводзіць пра сабраную ім калекцыю струнных інструментаў /16/. Ускосна на гэта ўказвае і пяты “Ліст аб музыцы”, які сведчыць, што Агінскі быў добрым знаўцам інструментарыя свайго часу і мінулых эпох. Па сведчанню К. Тышкевіча, у залескі перыяд кампазітар пастаянна выпісваў новыя ноты з-за мяжы, што дазваляе меркаваць аб наяўнасці ў яго музычнай бібліятэкі /17/.

Ссылки

15.Немагай, С. Камерна-вакальныя творы Міхала Клеафаса Агінскага [Прадмова да выдання] / С. Немагай // Агінскі, М. К. Рамансы. Творы для голасу ў суправаджэнні фартэпіяна. – Мінск: Ковчег, 2013. – С. 3-9.

16.Бэлза, И.Ф. Забытые польские музыканты. Михаил Клеофас Огиньский. Кароль Курпиньский. Юльюш Зарембский / И.Ф. Бэлза. – М.: Изд-во Акад. наук СССР, 1963. – 143 с. – С. 22. 

17.Tyszkiewicz, K. Wilia i jej brzegi / K. Tyszkiewicz. – Drezno: Druk. J.I. Kraszewskiego, 1871. – 362 s. – S. 83.

На працягу ўсяго жыцця аўтар папулярных паланэзаў быў пастаянным наведвальнікам оперных спектакляў і канцэртаў. Пра гэта сведчаць чацвёрты і пяты “Лісты аб музыцы”, што ўяўляюць сабой велізарную галерэю партрэтаў знаёмых князю выканаўцаў і ўспамінаў аб іх выступленнях /21/. Пра неверагодную насычанасць музычных уражанняў Міхала Клеафаса і яго глыбокую зацікаўленасць тэатральным мастацтвам гаворыць і вялікі спіс найлепшых, на яго думку, опер (100 назваў) і іх аўтараў (36 прозвішчаў) /22/.

Тыповай для музычнай культуры арыстакратыі была і выканальніцкая дзейнасць Агінскага, які іграў на фартэпіяна і скрыпцы — інструментах, распаўсюджаных у яго асяроддзі. Музіцыраванне вабіла кампазітара перш за ўсё як спосаб суадносін з іншымі людзьмі. У сваёй біяграфіі ён зазначае, што “ніколі не меў ні часу, ні цярплівасці іграць адзін, без суправаджэння і шмат разоў аддаваў перавагу сумеснай ігры на якім-небудзь інструменце” /23/.

Ссылки

21.Агінскі, М. К. Лісты аб музыцы. Карэспандэнцыя. Укладанне, каментарыі, уступны артыкул С. Немагай / М. К. Агінскі. – Мінск: “Каўчэг”, 2018. – 374 с. – С. 117-217.

22.Тамсама, С. 133-141.

23.Агінскі, М.К. Мая біяграфія зь дзяцінства па 1788 г., эпоху, калі пачынаюцца мае мэмуары / М.К. Агінскі // Спадчына. – 1998. – № 5. – С. 81–99. – С. 96.

Значна большую ўвагу Агінскі надаваў ігры на скрыпцы — інструменце, на якім ён у большай меры рэалізаваў сябе як выканаўца. “Я займаўся больш на скрыпцы, хаця вучыўся ігры на ёй у два прыёмы з інтэрвалам у 10 гадоў”, — піша Міхал Клеафас ва ўспамінах /23/. Перапынак у занятках быў выкліканы блізарукасцю князя, якая “рабіла немагчымым чытанне нот без усаджэння носа ў пюпітр, што ўскладняла рухі смычка” /26/. Вяртанне да скрыпкі адбылося ў 1808 г. у Фларэнцыі дзякуючы Луіджы Кампанэлі, які параіў Агінскаму карыстацца акулярамі і навучыў яго нардзініеўскаму метаду выканання adagio.

Сучаснікі Міхала Клеафаса даволі высока ацэньвалі яго скрыпічную ігру. Так, К. Тышкевіч называе яго “вопытным музыкантам”, які без падрыхтоўкі выдатна чытаў ноты з аркуша /27/. Беларускі кампазітар і віртуоз Міхал Ельскі даводзіць, што Агінскі быў “таленавітым скрыпачом”, а яго ігра “як даносіць традыцыя, была настолькі поўнай прывабнасці і таленту, што ён неаднойчы выступаў як віртуоз публічна ў канцэртах” /28/.

Ссылки

26.Ogiński, M.K. Listy o muzyce / M.K. Ogiński. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 134 s. – S. 110.

27.Tyszkiewicz, K. Wilia i jej brzegi / K. Tyszkiewicz. – Drezno: Druk. J.I. Kraszewskiego, 1871. – 362 s. – S. 83.

28.Jelski, M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy / M. Jelski // Echo muz. – 1881. – № 22. – S. 169–171. – S. 171. Апошняе сцверджанне М. Ельскага аб публічных выступленнях М. Агінскага выклікае абаснаваныя сумневы, паколькі аніводнага дакументаванага сведчання аб гэтай дзейнасці аўтара паланэзаў не захавалася.

Захаваліся сведчанні таго, што Агінскі ўдзельнічаў у збіранні сродкаў на асобных харытатыўных музычных імпрэзах. Так, паводле ўспамінаў Ёзэфа Франка, падчас дабрачыннага канцэрта, што адбыўся ў Вільні 1 сакавіка 1807 г., Міхал Клеафас вылучыў даволі значную суму ў 50 дукатаў на даход Таварыства хатняй доктарскай дапамогі /32/. Вядомы і яшчэ адзін факт мецэнацкай дзейнасці кампазітара: прызначэнне віленскаму Таварыству дабрачыннасці даходаў з продажу зборнікаў паланэзаў і рамансаў, выдадзеных ім у 1817 г. на ўласныя сродкі /33/.

Як мецэнат М. Агінскі праявіў сябе і ў адносінах да маладзечанскага шляхецкага павятовага вучылішча, пераведзенага па яго ініцыятыве з Бабруйска. У 1814 г. ён ахвяраваў гэтай установе вялікі збор кніг, нотаў і навучальнага інвентару, аб чым сведчыць захаваны “Рэестр кніг, эстампаў, інструментаў фізічных, музычных і нотаў” /34/. Бібліятэка, а таксама інструменты былі маёмасцю, якая перайшла да Міхала Клеафаса пасля смерці яго маладзечанскага дзядзькі, кухмістра вялікага літоўскага Францішка Ксаверыя Агінскага (1742–1814), што пацвярджае дата складання рэестра — 15 мая 1814 г.

Ссылки

32. Frank, J. Pamiętniki: w 3 t. /J. Frank. – Wilno: Kurier Litewski, 1913. – T. 1. – 235 s. – S. 200-201.

33.Ogiński, M.K. Listy o muzyce / M.K. Ogiński. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 134 s. – S. 46.

34.Rejestr ksiąg, estampów, narzędzi fizycznych, muzycznych i not przez Jaśnie Oświeconego Xiążęcia Michała z Kozielska Ogińskiego Senatora Państwa i Kawalera Szkole Mołodeczańsko-Wileyskiey na użytek uczącey się młodzi darowanych Roku 1814 miesiąca maia 15 dnia // Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (НГАБ). –  Фонд 458 – Воп. 1. – Спр. 2.

У гэтым каштоўным дакуменце значацца восем невялікіх скрыпак са смыкамі і двума футараламі, тры старыя “басэтлі” (віяланчэлі), а таксама 12 духавых інструментаў — фаготаў, кларнетаў, валторнаў. Перададзены вучылішчу нотны збор уключаў рукапісныя і друкаваныя асобнікі свецкай і духоўнай музыкі. Першая была прадстаўленая вакальнымі і інструментальнымі творамі розных жанраў, сярод якіх — арыі і дуэты, паланэзы, санаты, канцэрты для розных інструментаў, сімфоніі, серэнады, а таксама ўзоры камерна-ансамблевай музыкі — трыо, квартэты, квінтэты і секстэты. Рукапісныя асобнікі духоўнай музыкі ўключалі месы, нешпары і літаніі /35/.

Як і многія іншыя прадстаўнікі яго асяроддзя, М. К. Агінскі неаднаразова выступаў у ролі арганізатара публічнага музычнага жыцця /36/. Так, разам з Тамашом Ваўжэцкім і Юзафам Сулістроўскім ён з’яўляўся аўтарам праекта літоўскага нацыянальнага тэатра, які захаваўся ў мемуарах Ёзэфа Франка /37/. У апошні, фларэнтыйскі перыяд жыцця кампазітар садзейнічаў арганізацыі шэрагу канцэртаў выдатнай польскай піяністкі Марыі Шыманоўскай /38/.

Ссылки

35.Агінскі, М. К. Лісты аб музыцы. Карэспандэнцыя. Укладанне, каментарыі, уступны артыкул С. Немагай / М. К. Агінскі. – Мінск: “Каўчэг”, 2018. – 374 с. – С. 325-326.

36.Miller, A. Teatr polski i muzyka na Litwie jako strażnice kultury Zachodu (1745-1865): studium z dziejów kultury polskiej / A. Miller. – Wilno: Nakł. wyd. im. Stanisława i Tekli z hr. Borchów Łopacińskich, 1936. – 245 s. – S. 170.

37.Frank, J. Pamiętniki: w 3 t. /J. Frank. – Wilno: Kurier Litewski, 1913. – T. 2. – 207 s. – S. 134-136; Немагай, С. М. Жыццё і творчасць М. К. Агінскага ў каардынатах яго часу і культурнага асяроддзя. Гісторыка-тэарэтычнае даследаванне / С. М. Немагай. – Мінск: Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі, 2007. – 520 с. – С. 358-360.

38. Бэлза, И.Ф. Михал Клеофас Огиньский / И.Ф. Бэлза. – 2-е изд. – М.: Музыка, 1974. – 127 с. – С. 112.

Плённы па самарэалізацыі ў музычным мастацтве, М. К. Агінскі з’яўляецца і аўтарам музычна-эстэтычнай працы “Лісты аб музыцы” (1828 г.). Як каштоўнае люстэрка Агінскага-музыканта, яна высвятляе аматарскую прыроду музычнай творчасці кампазітара, кола яго інтарэсаў, адлюстроўвае шырокую панараму музычнага жыцця розных краін свету і культуры арыстакратыі. Па трапнай заўвазе Тадэвуша Струмілы, гэтая праца кампазітара з’яўляецца “падрахункам яго мастацкай дзейнасці, падвядзеннем вынікаў і галоўным вызнаннем веры з эстэтычнага пункту погляду”/39/. Падрыхтоўчым матэрыялам для напісання гэтай працы ў вялікай ступені паслужыў часткова выдадзены “Збор лістоў Міхала Агінскага, які змяшчае апісанні яго падарожжаў у Галандыю, Францыю, Англію, Расію, Германію, Італію, Турцыю і г.д. і г.д. і які служыць дапаўненнем да яго «Мемуараў аб Польшчы і паляках»” /40/.

Ссылки

39.Strumiłło, T. Źródła i początki romantyzmu w muzyce polskiej / T. Strumiłło. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 208 s. – S. 127.

40.Агінскі, М. К. Лісты аб музыцы. Карэспандэнцыя. Укладанне, каментарыі, уступны артыкул С. Немагай / М. К. Агінскі. – Мінск: “Каўчэг”, 2018. – 374 с. – С. 240-275.

Аддаючы даніну розным відам музычнай дзейнасці, М. К. Агінскі найбольш ярка і плённа рэалізаваў сябе ў кампазітарскай творчасці. Яму належыць больш за 40 фартэпіянных п’ес, 28 камерна-вакальных твораў, аднаактная опера “Зэліс і Валькур, альбо Банапарт у Каіры”.

Перыяд творчай актыўнасці кампазітара доўжыўся каля 37 гадоў — ад стварэння першых паланэзаў у 1792 г. да выйсця з друку апошніх рамансаў у 1829 г. Найбольшую папулярнасць і еўрапейскі розгалас прыносіць яму адзін з ранніх паланэзаў F-dur № 1, вядомы як “Любімы паланэз” ці “Паланэз смерці”. У час касцюшкаўскага паўстання Агінскі стварае шэраг незахаваных да сённяшняга дня вайсковых і патрыятычных песняў і маршаў, якія, па словах аўтара, “уздымалі адвагу, энэргію і запал яго сяброў па зброі” /41/.

Ссылки

41.Ogiński, M.K. Listy o muzyce / M.K. Ogiński. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 134 s. – S. 37

Да гэтага ж перыяду належаць творы, напісаныя ў перыяд васьмігадовай эміграцыі князя. Да іх адносіцца “Марш легіёнаў” F-dur (1797), “Мазурка Дамброўскага” на словы Юзафа Выбіцкага /42/, а таксама некаторыя паланэзы “у змрочным настроі”, створаныя “ў вольныя хвіліны ў Неапалі, Канстанцінопалі, а пазней ў Парыжы і Берліне” /43/. У 1798–1799 гг. Агінскі піша оперу “Зэліс і Валькур”. У 1802 г. у Пецярбургу быў выдадзены першы зборнік вакальных твораў Міхала Клеафаса, які ўключаў у сябе шэсць французскіх рамансаў, франкамоўныя шансон і віланэлу, а таксама шэраг твораў на італьянскай: вакальны паланэз, дзве канцанеты і lamentabile /44/. У наступнае трыццацігоддзе з-пад пяра Агінскага выходзілі новыя фартэпіянныя п’есы, франка-, італа- і польскамоўныя вакальныя творы, якія друкаваліся пераважна паасобку альбо невялікімі сшыткамі /45/.

Ссылки

42.Праблема аўтарства мелодыі “Мазуркі Дамброўскага” неаднойчы абмяркоўвалася ў польскай навуковай літаратуры і перыядычным друку. У сучасных даследаваннях гэтае пытанне вырашаецца на карысць М. К. Агінскага. Гл.: Kamieński, L. Kto był kompozytorem naszego hymnu narodowego / L. Kamieński // Muzyka. – 1934. – № 6–7. – S. 245–249; Zetowski, S. A jednak Ogiński jest twórcą naszego Hymnu / S. Zetowski. – Muzyka. – 1935. – № 1–2. – S. 10–17; Załuski, A. Dwie zagadki: epizody w życiu Michała Kleofasa Ogińskiego / A. Załuski. – London: Caldra House Ltd, 2000. – 63 s.; Załuski, A. Michał Kleofas Ogiński: życie, działalność i twórczość. – Londyn: Pol. fund. kulturalna, 2003. – 135 s.

43.Ogiński, M.K. Listy o muzyce / M.K. Ogiński. – Kraków: Pol. Wydaw. muz., 1956. – 134 s. – S. 38.

44.Немагай, С. Камерна-вакальныя творы Міхала Клеафаса Агінскага [Прадмова да выдання] / С. Немагай // Агінскі, М. К. Рамансы. Творы для голасу ў суправаджэнні фартэпіяна. – Мінск: Ковчег, 2013. – С. 3-9.

45.Burhardt, S. Polonez: katalog tematyczny = Polonaise: thematic catalogue. 2, 1792–1830 / S. Burhardt. – Kraków: Polskie Wydaw. muz., 1976. – 662 s.

Кампазітарская дзейнасць Міхала Клеафаса маркіруецца цэлым шэрагам прыкмет, характэрных для творчасці прадстаўнікоў знаці. У адрозненне ад сістэмы і ўмоў працы прафесійных музыкантаў, працэс сачынення меў у яго, як і ў іншых аматараў, спарадычны характар. Гэта тлумачыць факт адносна невялікага аб’ёму яго музычнай спадчыны. Разам з тым яна з’яўляецца дастаткова разгорнутай і разнастайнай у параўнанні з адзінкавымі вопытамі многіх арыстакратаў.

Тыповым для творчасці знатных аматараў з’яўляецца і кола жанраў, у якіх найбольш ярка рэалізаваў сябе М. К. Агінскі. Паказальнымі тут выступаюць узоры фартэпіяннай і камерна-вакальнай музыкі, сярод якіх дамінуюць паланэзы і рамансы, распаўсюджаныя ў дваранска-шляхецкім побыце /46/.

Фартэпіянная творчасць кампазітара таксама прадстаўленая вальсамі, мазуркамі, кадрылямі, маршамі, менуэтам і галопам — пераважна танцавальнымі жанрамі, папулярнымі ў аматарскім асяроддзі. Раскрываючы сябе ў названых сферах, Міхал Клеафас дасягае пэўнай дасканаласці іх вобразнага ўвасаблення. “Калі і існуюць паланэзы з такой глыбокай выразнасцю, дык гэта паланэзы графа Агінскага — наўрад ці можна адшукаць больш прывабную дасканаласць формы”, — адзначаў у сваёй рэцэнзіі Э. Т. А. Гофман, аўтар знакамітай казкі “Шчаўкунок і мышыны кароль” /47/. Аднак у адрозненне ад многіх аматараў, Міхал Клеафас звяртаўся і да буйной формы: опера “Зэліс і Валькур” сведчыць пра наяўнасць у яго тэарэтычных ведаў і практычных навыкаў кампазітарскага і аркестравага пісьма. 

Ссылки

46.Сімптаматычна, што нават пры добрым веданні скрыпкі і вялікім вопыце ігры ў квартэце кампазітар не пісаў скрыпічных, камерна-ансамблевых твораў і кампазіцый з пашыраным інструментальным складам.

47.Hoffmann, E. T. A. Zwölf Polonoisen für Pianoforte vom Grafen Oginsky(i), gesammlet vom Herrn Staatsrath Kozlovsky(i). Berlin, bey Concha et Comp. / E. T. A. Hoffmann // Allgemeine Musikalische Zeitung. – 1814. – 23 Nov. – Nr. 47. – S. 792-794

Паказальнай у сачыненнях Міхала Клеафаса з’яўляецца прысутнасць сентыментальна-элегічнай вобразнасці і тону меланхоліі, тыповыя для твораў, што бытавалі ў салонна-арыстакратычным асяроддзі перадрамантычнай пары. Характэрнай у гэтым плане выступае і дамінанта любоўна-лірычнай сферы ў камерна-вакальнай музыцы кампазітара.

Як і большасць кампазітарскіх вопытаў знатных аматараў, творы Агінскага адрознівае нескладанасць сродкаў музычнай мовы. У іх пераважаюць танальнасці з невялікай колькасцю ключавых знакаў, прастата гармоніі, што не выходзіць за межы класічных нормаў, празрыстасць фактуры і няхуткія тэмпы. Многія творы маюць структуры, тыповыя для тагачасных танцавальных і вакальных мініяцюр. Разам з тым, Міхал Клеафас пастаянна імкнуўся выйсці за межы форм-клішэ: прыкладам гэтаму з’яўляецца раманс “Абуджэнне”, пабудова якога набліжаецца да скразнога тыпу.

Падобна да многіх кампазітарскіх вопытаў арыстакратаў, творы Агінскага нясуць на сабе пячатку аматарскага почырку, пэўную адметнасць кампазітарскага пісьма, што адзначаў у сваёй рэцензіі і Гофман. Аднак прыкметы тэхнічнай недапрацаванасці і няроўнасці, тыповыя для ўзораў непрафесійных аўтараў, сустракаюцца ў яго досыць рэдка, што сведчыць аб даволі добрым валоданні асновамі тэорыі музыкі і гармоніі.

Творчасць М. К. Агінскага не была пазбаўлена і некаторых эўрыстычных для свайго часу ідэй. Адным з першых кампазітар становіцца на шлях пераасэнсавання і паэтызацыі жанру паланэза. У вобласці рамансавай лірыкі ён эксперыментуе ў накірунку збліжэння музыкі і слова, што дазваляе яму пераадолець межы традыцыйных форм-структур. Князю таксама належыць надзвычай смелая ідэя ўключэння рэальных гістарычных асобаў у кола персанажаў оперы “Зэліс і Валькур” (Напалеон Банапарт, Юзаф Сулкоўскі). Нязвыкла паглыбленай для таго часу з’яўляецца і музычная распрацоўка ў гэтай оперы арыентальнай тэмы.

У цэлым, кампазітарская дзейнасць М. К. Агінскага была сугучнай творчасці іншых прадстаўнікоў музычнай культуры эліты. Разам з тым, як выключна яркая і крэатыўная асоба, у сваіх разнажанравых сачыненнях ён дасягае той дакладнасці адлюстравання і ўвасаблення музычных вобразаў эпохі, той ступені мастацкай дасканаласці, якія ў пэўнай меры выводзяць яго музычную спадчыну за межы сферы аматарства.

У цэлым музычная дзейнасць выдатнага прадстаўніка беларускай знаці М. К. Агінскага, не з’яўляючыся асноўным відам яго самарэалізацыі, знайшла плённае праяўленне ў розных відах музычнай практыкі: грунтоўнай музычнай адукацыі і занятках са славутымі музыкантамі; наведванні оперных спектакляў і канцэртаў; удзеле ў салонным і хатнім музіцыраванні; мецэнацтве; калекцыяніраванні нотаў, музычных інструментаў і аўтографаў; арганізацыі музычнага жыцця і стварэнні хатняга квартэта; напісанні музычна-эстэтычнай працы “Лісты аб музыцы” і кампазітарскай творчасці.